De groepsexpositie ‘I’m Sorry Dave’ is een ode aan misschien wel de beste sciencefictionfilm ooit: Stanley Kubricks ‘2001: A Space Odyssey’.
Stanley Kubricks meesterwerk '2001: A Space Odyssey' is al ruim een halve eeuw oud, maar de sciencefictionfilm uit 1968 inspireert nog altijd. Dat blijkt wel uit de fotografie op deze pagina’s. Al dan niet met opzet sluit de esthetiek in het werk van deze hedendaagse topfotografen naadloos aan bij de film van weleer. Wat destijds als futuristisch gold, is nu aantrekkelijk retro, en in feite dus van een tijdloze schoonheid. Je zou het met een mooie contradictio in terminis retrofuturisme kunnen noemen.
The Dance of Venus, 2019 © Koen Hauser / courtesy The Ravestijn Gallery
Kubricks film gaat over een dwaaltocht door de ruimte. Ruimtereizigers Frank en Dave zijn onderweg naar Jupiter. Ze vliegen in een ruimteschip dat wordt aangestuurd door de modernste computer ooit. HAL 9000, aanspreeknaam HAL, is alles waar makers van kunstmatige intelligentie van dromen.
De boordcomputer is bijna menselijk in de omgang. Hij voert gesprekken met de astronauten en lijkt zelfs emoties te hebben. Dat voelt eng, zeker wanneer Frank en Dave het idee krijgen dat HAL niet te vertrouwen is en een mogelijk fataal spelletje met ze speelt. Diep in de ruimte zijn ze namelijk volledig afhankelijk van deze superslimme computer.
Nu we ons steeds meer afhankelijk maken van en laten sturen door algoritmes, is 2001: A Space Odyssey op een verrassende manier weer actueel.
Aandoenlijk eenvoudig
Maar de film spreekt toch vooral aan door hoe alles eruitziet. Dat roept de vraag op wat de uitstraling van de ruimteschepen uit 2001: A Space Odyssey nou zo aantrekkelijk maakt, ook nu nog. Ik denk dat de kern daarvan is dat de aankleding van de ruimtestations en - vaartuigen er weliswaar hightech uitziet, maar ook iets huiselijks heeft.
Op de maanbasis zitten de ruimtereizigers in schitterende rode stoelen ontworpen door Olivier Mourgue. De stoelen en sofa uit zijn Djinn-lijn hebben zachte, afgeronde vormen en als filmkijker zie je gewoon dat die heerlijk moeten zitten. Die wil je wel thuis hebben, net als veel andere meubels uit de film.
Rianne van Rompaey / H.A.L. 9000, 2019 © Inez & Vindoodh / courtesy The Ravestijn Gallery
Wat de decors van 2001: A Space Odyssey ook zo mooi maakt, is het contrast tussen de rondingen, van de meubels maar ook van de ruimteschepen zelf, en de strakke, rechte lijnen die overal terugkomen: in de vorm van de beeldschermen en de lampjes op de dashboards en in de plafonds. De ruimteschepen ogen bovendien aandoenlijk eenvoudig: een paar knopjes en handeltjes, meer lijk je niet nodig te hebben om zo’n vaartuig te besturen.
Kubrick blijkt in veel opzichten een voorspellende gave te hebben gehad bij het verbeelden van de ruimtevaart van de toekomst. Een treffend voorbeeld is het beeldbellen, dat sprekend lijkt op wat we nu met Skype of WhatsApp doen.
Maar waar hij er compleet naast zat, is bij het idee dat er bij toekomstige ruimtereizen aandacht zou zijn voor comfort en schoonheid. In moderne ruimtevaart draait alles om functionaliteit. Het moet werken en betrouwbaar zijn. Of het er mooi uitziet, doet niet ter zake.
Jammer wel, want het glimmende rode ruimtepak van Dave, zoals te zien op de foto van Vincent Fournier, ziet er toch veel mooier uit dan die lompe, witte pakken van echte astronauten? Kom op Nasa, dat kan beter. Het oog wil ook wat.
Space Odyssey Spacesuit #1, Sylmar, USA, 2019 © Vincent Fournier / courtesy The Ravestijn Gallery
De groepstentoonstelling'I’m Sorry Dave' is tot en met 14 januari te zien bij The Ravestijn
Gallery, in Amsterdam.
