De eerste Amsterdamse editie van kunstfestival Rencontres Internationales in Loods 6 verkent in vier monumentale installaties morele, mentale en maatschappelijke kruispunten.
‘Under Boom’ van Louis Braddock Clarke. Beeld Sophie van Veen | Loods6
Met ontbloot bovenlijf, afgezakte jeans en een cirkelzaag ging Gordon Matta-Clark in 1977 een kantoorpand in Antwerpen te lijf. Geïnspireerd door de overlappende kringen van een theekopje op een tekening zaagde hij cirkels in de vloeren en plafonds van het vijf verdiepingen tellende gebouw.
Zo ontstonden bijzondere doorkijkjes, die bij iedere stap door de architectonische gatenkaas een ander gevoel van ruimte en diepte opleverden. Door Matta-Clarks relatief eenvoudige ingrepen veranderde het afgedankte slooppand in een magische kijkdoos.
Hopelijk een blijvertje
Een anti-monument of ‘nonument’ noemde de kunstenaar zijn werk Office Baroque (1977), dat hij een jaar voor zijn vroegtijdige overlijden aan alvleesklierkanker voltooide. De foto’s en films waarin Matta-Clark zijn performatieve beeldhouwkunst vastlegde gelden inmiddels als klassiekers maar zijn niet zo vaak te zien. Alleen al om die reden loont een bezoekje aan Loods 6 het KNSM-eiland in Amsterdam-Oost de moeite.
Daar wordt nu een 44 minuten durende documentaire over Matta-Clarks iconische werk vertoond in het kader van Rencontres Internationales. Dit festival bestaat al een kwart eeuw in Berlijn en Parijs, waar het opereert op het snijvlak van beeldende kunst en film.
Deze eerste Amsterdamse editie trapte vorige week af met een openingsweekend vol filmvertoningen en VR-installaties. Langer te bezoeken is de tentoonstelling Contemporary Intersects, dat naast Office Baroque nog drie monumentale werken toont.
Het is te hopen dat deze pilot een opvolger krijgt en dat Rencontres Amsterdam een blijvertje is, want het evenement voegt echt iets toe aan de Amsterdamse en zelfs Nederlandse kunstkalender.
Inhoudelijk is het evenement te vergelijken met het kunstprogramma Art Directions van het International Film Festival Rotterdam en DocLabs van IDFA. Het grote verschil is echter dat Rencontres geen verzameling losse werken is, maar een thematisch samenhangend geheel.
Soundtrack van een wereld in brand
Het is knap hoe de samenstellers met een beperkt aantal werken een veelzijdige invulling hebben weten te geven aan de ietwat generiek klinkende titel Contemporary Intersects. Dat begint bij Under Boom van Louis Braddock Clarke.
Op twee grote schermen die parallel zijn geplaatst en taps naar elkaar toelopen, wordt de bezoeker met toenemend claustrofobisch effect ingeklemd tussen onderaards geweld. De camera beweegt door gesteente dat afwisselend oogt als spookachtige grauwsluier en kolkende lava. Op de geluidsband klinkt het infrasone geluid van luchtaanvallen en het afkalven van ijskappen. Een soundtrack van onze wereld die in brand staat op een cruciaal kruispunt van oorlog en klimaatverandering.
‘Topia’ van Zalán Szakács.Beeld Sophie van Veen | Loods6
Na deze tot in de ingewanden voelbare ervaring doet Topia extra verstild aan. In een met rook gevulde ruimte heeft Zalán Szakács met lichtbundels muren opgetrokken. Hoewel je er gewoon doorheen kunt lopen, is de neiging groot om slingerend om de vlakken heen te gaan. In de digitale wereld, waar we iedere dag uren verblijven, is ons brein zodanig geconditioneerd dat visuele obstakels echt zijn geworden.
Nostalgisch verlangen
Ook Invisible Presence speelt met een spelletje met de zintuiglijke waarneming. Theis Wendt projecteert schaduwen van gebladerte op de grond en laat ze langzaam verglijden alsof de zon zich in versneld tempo verplaatst. Maar we staan in het duister, te kijken naar kunstmatige natuur die een nostalgisch verlangen oproept naar iets dat we dreigen te verliezen.
Deze sterke werken komen mooi tot hun recht in de rauwe bagagehal van Loods 6. Omgekeerd maken ze de bezoeker bewust van de ruimte die sinds kort weer een eigen programmering heeft. Ook dat is een hedendaags kruispunt: hoe we omgaan met de steeds schaarser wordende ruimte voor kunst in de stad. Gordon Matta-Clark wist het een halve eeuw geleden al. Met zijn ‘anarchitecture’ bekritiseerde hij de gentrificatie en het ruimen van oude gebouwen ten gunste van nieuwbouwprojecten. Office Baroque blijft onverminderd actueel.
