Retoucheren als vorm van empowerment: ‘Restricted Images’ made with the Warlpiri of central Australia. Patrick Waterhouse in The Ravestijn Gallery.
Als een Aboriginal kunstenaar een bepaald verhaal wil afbeelden, vaak over de mythologische droomtijd, dan moet hij daar toestemming voor vragen. Verhalen over voorouders behoren immers toe aan de families. Die kun je je niet zomaar toe-eigenen.
Buitenstaanders zijn in het verleden veel minder respectvol omgegaan met het Aboriginal erfgoed. Zo bezochten Francis Gillen en Walter Baldwin Spencer eind 19de eeuw de stammen rond Alice Springs en bezochten hun rituelen, ceremonies en heilige plekken. Het resulterende boek met 119 foto’s was een antropologische bestseller.
En een grove belediging voor Australië’s oorspronkelijke bewoners. Alles wat eeuwenlang zorgvuldig was bewaakt, werd zomaar open en bloot de wereld in gegooid.
Stippelstijl Aboriginal-kunst
Patrick Waterhouse pak het radicaal anders aan. Vier jaar fotografeerde hij in Warlpiri, een afgelegen gebied in het Noordelijk Territorium. Hij keerde terug met de afgedrukte prints en liet de bewoners ze bewerken met verf. Zo konden ze zelf wegschilderen wat ze niet wilden tonen, in de stippelstijl waar Aboriginal-kunst om bekendstaat.
Die werkwijze levert onder andere een serie op met zwarte silhouet-profielen en frontale headshots waarin de gezichten zijn bedekt met patronen. Als groep vormen de foto’s een kleurrijke compositie die neigt naar abstractie. Maar op een bepaalde manier ademenen de individuele beeltenissen meer identiteit en expressie dan ‘normale’ portretten.
Het retoucheren als vorm van empowerment neemt soms activistische vormen aan. Zoals het lichtblauwe hoofd met een tekstballon. ‘This is our land. They know that.’
Veel interessanter is het tweeluik waarin links een golvende stippen stroom het spoor vormt vaneen man met wandelstaf rechts, die lijkt te worden opgezogen door een hogere macht. De magische voorstelling staat in scherp contrast met de vuilnisbelt op de achtergrond.
En zo dringt het karige decor zich wel vaker op. Maar de bewerkers weten de stoffige armoede te laden met iets bovenmenselijks. Zoals in de foto van een zandweg, waar een bord de weg wijst naar de vuilstortplaats. Veelkleurige bollen creëren gaten in het landschap, als portalen naar een andere werkelijkheid. De ietwat plagerige titel geeft ondubbelzinning te kennen dat niet-ingewijden hier niets te maken hebben: You Can’t See the Aliens.
Waterhouse laat zijn co auteurs niet alleen het heden claimen, maar met terugwerkende kracht ook het verleden.
Een van de topstukken in de foto galerie is een Union Jack die helemaal bedekt is met stippen, streepjes en golfjes. De vorm is nog herkenbaar, maar de Britse vlag is effectief geïncorporeerd in de droomtijd.
The Ravestijn Gallery | Foto galerie Amsterdam
Opgericht in 2012 in Amsterdam door Jasper Bode en Narda Van ‘t Veer, een van de toonaangevende foto galleries in Nederland met een focus op nieuwsgierige en provocerende benaderingen van hedendaagse fotografie.
Bode en Van ‘t Veer brengen tientallen jaren ervaring samen met het cureren van fototentoonstellingen en het vertegenwoordigen van een diverse groep fotografische talenten in binnen- en buitenland.
