De Brit Patrick Waterhouse maakt foto’s mét Australische Aboriginals, niet van hen.
Wie is de baas? De fotograaf of de persoon voor zijn lens? En als hij of zij toestemming geeft om te worden gefotografeerd, wie heeft dan de zeggenschap over de foto’s?
De machtsvraag is inherent aan het fotograferen van mensen. Foto’s zijn een prachtige manier om verhalen te vertellen, om het leven van anderen zichtbaar te maken. Maar daarmee worden de gefotografeerden andermans bezit. De machtsverhouding tussen fotograaf en gefotografeerde is scheef.
Dat speelde waarschijnlijk geen rol toen telegrafist Francis Gillen en etholoog Walter Benjamin Spencer eind 19de eeuw door Centraal-Australië trokken. Het tweetal bestudeerde de cultuur van de oorspronkelijke bewoners van het gebied. Zij mochten, deels geheime, ceremonieën bijwonen en kregen een inkijkje in het dagelijks leven van Aboriginalgemeenschappen.
You Have To Get Here Early. Jarra / Restricted with Athena Nangala Granites., 2014 - 2018 © Patrick Waterhouse / courtesy The Ravestijn Gallery
Spencer en Gillen waren grondleggers van het veldwerk in de antropologie. De fotocamera speelde daarbij een belangrijke rol. Ze legden rituelen en ceremonieën vast en publiceerden die foto’s in 1899 met hun baanbrekende boek The Native Tribes of Central Australia.
De twee antropologen waren de eersten die zich diepgravend interesseerden voor de cultuur van Aboriginals in het midden van Australië. Ze waren ruimdenkend voor hun tijd, maar toch is hun nalatenschap problematisch. Spencer en Gillen hebben foto’s gepubliceerd van geheime rituelen en heilige plekken, zo informatie verspreidend die de stammen nooit of slechts bij hoge uitzondering met de buitenwereld delen.De Aboriginals begrepen de kracht van de fotocamera niet.
Tegenwoordig denken we anders over dit soort zaken. Aboriginals hebben de zeggenschap over hun beelden deels terugveroverd. Gevoelige beelden liggen weliswaar nog in musea en universiteiten wereldwijd, maar de stammen bepalen wie ernaar mag kijken. Het zijn Restricted Images.
Installation view of Restricted Images at The Ravestijn Gallery
Dat is ook de titel van een serie foto’s die de Brit Patrick Waterhouse de afgelopen jaren maakte met de Warlpiri, een gemeenschap van Aboriginals, die leeft rond Alice Springs. Hij fotografeerde hen in hun dagelijks leven, maar in tegenstelling tot Spencer en Gillen kwam Waterhouse terug met de foto’s. Daarop had hij de personen weggehaald.
Kunstenaars uit de Warlpirigemeenschap hebben die silhouetten op zijn verzoek gevuld met hun eigen kunst. Zij ‘beperkten mijn foto’s en vulden die aan met schilderen’, zei Waterhouse tegen The British Journal of Photography.
Waterhouse past zo in de antropologische traditie. Ook hij wil de buitenwereld laten kennismaken met een cultuur, in dit geval die van de Warlpiri. Maar met een belangrijk verschil. Het werk van Waterhouse gaat niet alleen over de Warlpiri, maar het is ook gemaakt mét hen. De machtsbalans is in evenwicht.
Here Every Day / Restricted with Joy Nangala Brown, 2014 - 2018 © Patrick Waterhouse / Courtesy of The Ravestijn Gallery
